Controle van de wasmot en wasmotvrije opslag van was
Als je oude wasramen wenst op te sparen alvorens deze te smelten of om ze volgend jaar te hergebruiken, wees je best op je hoede voor een infectie met wasmot.
De achtergebleven bijencocons in de oude wasramen zijn een lekkernij voor de wasmot en ze kunnen makkelijk je ganse wasvoorraad vernietigen. In principe gaat het om twee verschillende soorten: de kleine wasmot (Achroia grisella) en de grote wasmot (Galleria mellonella, zie foto). Schade door de kleine wasmot blijft veelal beperkt tot gangetjes in de was, maar de grote wasmot is degene die aan het vernietigen slaat. Het is dus belangrijk om wasramen op een correcte manier te bewaren. Eens je echter de wasraten gesmolten hebt en de eerste zuivering hebt gedaan, hoef je van de wasmot geen schrik meer te hebben.
Eerst en vooral is het belangrijk om de aanwezigheid van de wasmot binnen de bijenkasten zoveel mogelijk te voorkomen. In sterke kolonies houden de bijen de wasmot normaal gezien zelf voldoende onder controle. Wasmotten zelf zijn actief in het voorjaar en de zomer. Dit is dus de periode wanneer zij nieuwe bijenkasten in kunnen sluipen om er de eitjes van hun nageslacht in te leggen. Let dus bij inspecties op voor tekenen van deze parasiet (larven, poppen, spinsels, geboorde gangen in was en hout). Ook vreemde uitwerpselen (kleine zwarte cilindervormige puntjes) op de varroabodem zijn een goede indicatie van hun aanwezigheid. Kuis de varroabodem daarenboven regelmatig, aangezien de wasmul een lekkernij vormt. Dit geldt ook voor oude en onverzorgde bebroede ramen: vervang minstens 30% van de broedramen per jaar (kan je tot 50% opvoeren) en geef je kolonie niet meer ruimte dan ze nodig heeft, zeker in het geval van een krimpende kolonie (cfr. De benodigde ruimte voor een groeiende kolonie inschatten). Als je sporen vindt van aantasting door de wasmot binnen de kast, haal je eerst en vooral het teveel aan ramen weg, opdat de bijen de wasmot zelf onder controle kunnen houden. Haal zeker ramen weg met spinsels van de wasmot.
Om schade door de wasmot in opgeslagen was te vermijden dient de was in een gesloten recipiënt (zoals plastiek zakken, containers of goed afdichtbare rompen) opgeborgen te worden. Het helpt om bebroede ramen voor het omsmelten apart te houden van propere, door de bijen uitgelikte honingramen waar nooit broed in heeft gezeten. In de laatste categorie zou de wasmot zich niet mogen ontwikkelen, aangezien er geen achtergebleven bijencocons in zijn, waar deze zich op kan voeden. Door deze honingramen apart te bewaren, zullen deze ook minder snel geïnfecteerd worden indien de wasmot zich wel ontwikkelt in de bebroede ramen. Hiertegen kan eventueel bovenop die raten in een “ratentoren” een open zuurbestendig recipiënt ijsazijn (=azijnzuur, ongeveer 40ml per romp met wasramen) geplaatst worden ter bestrijding van eventueel reeds aanwezige wasmotlarven en -eitjes. Let er wel op dat de azijnzuurdampen metalen onderdelen van je kasten kunnen doen verroesten.
OF
Aangezien de wasmot houdt van warme donkere plekken, is het ook afdoende om de opgebouwde wasraten bloot te stellen aan voldoende licht, lucht of koude. Dit kan bijvoorbeeld door ze buiten, onder een afdak of in een schuur geschrankt in een stelling te plaatsen of op te hangen met voldoende plaats tussen de ramen (~3 cm) om luchtcirculatie toe te laten. Een andere optie is de ramen in een diepvries te bewaren. Je kunt de ramen ook een paar dagen in een diepvries steken om alle eventueel aanwezige wasmotkiemen te doden, om deze daarna op een goed verluchte manier op te bergen.
In het geval dat je toch te maken hebt met en wasmotinfectie, werkt azijnzuur nog altijd goed tegen de larven en eitjes, maar zul je omzichtiger te werk moeten gaan. Gebruik 40mL azijnzuur (puur, of 50mL van een 80% oplossing) per romp met wasramen. Afzonderlijke wasramen kun je in een gesloten recipiënt (zoals plastieken zakken of containers) opbergen. Plaats bovenop de raten een zuurbestendig recipiënt (open plastieken potje bv.) met het benodigde volume. Vul dit nadien eventueel nog bij na verdamping. Grote hoeveelheden raten kun je via de ‘ratentoren’ of ‘schoorsteenmethode’ desinfecteren. Stapel rompen op elkaar. Sluit de onderkant af met een bodem of afdekplank die afgedekt is met een plastic folie (vuilniszak). Plaats de ramen in de bakken. Op de toren komt een lege bak waarin je een zuurbestendig open recipiënt legt. Leg hierin eventueel een katoenen lap in, die de verdamping bevordert. Giet voor elke bak met ramen 40mL azijnzuur in het zuurbestendige recipiënt. De azijnzuurdampen zijn zwaarder dan lucht en zullen naar beneden zakken, waardoor ze alle raten bereiken. Sluit af met een kastdeksel en breng de ganse toren in een pvc-vershoudfolie. De behandelingsduur is ongeveer 8 dagen. Hierna kan je de wasmot weghouden door de raten voldoende te ventileren. Dit kan door een gaasbodem onder en boven de toren te plaatsen. Je kan ook de toren gedurende de winter in de pvc-folie laten. Verlucht de ramen na de winterperiode voldoende, alvorens ze opnieuw in gebruik te nemen.
Referentie:
WASMOTTEN TE SLIM AF ZIJN – konVIB
Honeybee Valley | De gesloten waskringloop
Honeybee Valley | Veilig varroa bestrijden en materiaal desinfecteren…
Wax Moths: Treatment and Prevention- Carolina Honeybees
Imkersbond Deinze vzw – Twee behandelmethodes tegen de Wasmot (youtube.com) (Deze video bespreekt ook het gebruik van zwavelstroken tegen de wasmot, wat wij niet aanraden, aangezien de dampen ook zeer schadelijk zijn voor de mens. Deze methode kan wel dienen als noodoplossing bij een zeer hoge infectie, maar draag dan wel een beschermend mondmasker)
Metalen onderdelen van jouw bijenkasten kunnen gaan roesten bij gebruik van azijnzuur. Bij een goede geventileerde opslag van jouw ramen, bij een lage temperatuur, krijg je normaal gezien geen last van de wasmot.
