Πώς παρέχεται η τεχνητή σίτιση σε περιόδους έλλειψης τροφής
Σε περιόδους έλλειψης τροφής που καλείται να επέμβει ο μελισσοκόμος θα πρέπει να βασίζεται στις ανάγκες της εποχής καθώς και στις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στο σημείο που βρίσκεται το μελισσοκομείο.
Οι μέλισσες συλλέγουν ζαχαρούχα διαλύματα (νέκταρ ή μελίτωμα), γύρη από τα φυτά, και νερό από το περιβάλλον για να ικανοποιήσουν τις διατροφικές τους ανάγκες.
Σε γενικές γραμμές, μπορεί να ειπωθεί ότι η σίτιση ενός μελισσιού είναι απαραίτητη όποτε στερείται. Συμπληρωματική διατροφή των μελισσών μπορεί να πραγματοποιείται σε περιόδους έλλειψης, όταν δεν υπάρχουν αποθέματα, σε περίοδο ανάπτυξης του μελισσιού, στην βασιλοτροφία, όταν δημιουργούνται νέες παραφυάδες, όταν τα μελίσσια έχουν επηρεαστεί από κάποιο ψεκασμό με δηλητήρια αλλά και το χειμώνα. Οι απώλειες μελισσιών είναι πιο διαδεδομένες λόγω της σοβαρής έλλειψης τροφής: πρώτον, κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής αιχμής (>30 oC) και δεύτερον, κατά τη χειμερινή περίοδο (<13 oC). Οι μελισσοκόμοι πρέπει πάντα να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφική κατάσταση της κυψέλης, ότι δηλαδή οι αποικίες είναι ικανές να ξεπεράσουν το θρεπτικό άγχος που προκαλείται από την έλλειψη χορτονομής, την εντατική καλλιέργεια και κλιματική αλλαγή. Σε περιοχές με παρατεταμένες και ψυχρότερες χειμερινές περιόδους, τα μελίσσια θα απαιτήσουν μεγαλύτερα αποθέματα τροφής για να αντέξουν τους επιπλέον μήνες χωρίς τροφή. Όταν εμφανίζεται σοβαρή διατροφική στέρηση οι μέλισσες κανιβαλίζουν τον γόνο, η κυψέλη είναι εντελώς άδεια από αποθέματα μελιού, σκοτώνουν τους κηφήνες, (αν υπάρχουν) ενώ το τελικό στάδιο με το οποίο θα έρθει αντιμέτωπος ο μελισσοκόμος είναι οι νεκρές και σφηνωμένες μέλισσες στα άδεια κελιά των κηρηθρών.
Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής είναι αισθητή στην εποχικότητα των ανθοφοριών και στην ποιότητα των φυτικών πόρων. Οι αυξήσεις της θερμοκρασίας και οι ακανόνιστες βροχοπτώσεις ενδέχεται να επιβραδύνουν ή να καθυστερήσουν την ανθοφορία, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα τροφής για της μέλισσες κατά την κρίσιμη περίοδο της άνοιξης ή του καλοκαιριού .
Σε περιόδους έλλειψης τροφής που καλείται να επέμβει ο μελισσοκόμος θα πρέπει να βασίζεται στις ανάγκες της εποχής καθώς και στις περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στο σημείο που βρίσκεται το μελισσοκομείο. Το σιρόπι ζάχαρης αποτελεί μια από τις πιο αποδοτικές μεθόδους τροφοδοσίας, θεωρείται εύκολη πηγή αφομοιώσιμης ενέργειας, ενώ η πυκνότητά του (δημιουργία αποθεμάτων ή διεγερτική τροφοδοσία) διαφοροποιείται ανάλογα με τις εποχές και τις ανάγκες του μελισσιού.
Εικ.1. Στεγνά πλαίσια φανερώνουν την έλλειψη αποθεμάτων και την ανάγκη για άμεση παρέμβαση.
Η τροφοδοσία σιροπιού ζάχαρης πραγματοποιείται σε εσωτερικούς τροφοδότες (πλαισίου ή οροφής) εξασφαλίζοντας με την χρήση τους την εύκολη πρόσβαση στην τροφή και την ελαχιστοποίηση διαρροής οσμών (πρόκληση λεηλασίας). Αν η παροχή διαλύματος ζάχαρης ξεκινήσει νωρίς την Άνοιξη, ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος εφαρμογής του είναι η χρήση πλαστικού μπουκαλιού για την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων στο μελίσσι (λόγω υγρασίας). Σίτιση εκτός της κυψέλης (π.χ. σε ανοιχτές αυτοσχέδιες κατασκευές) που τοποθετούνται στο μελισσοκομείο πρέπει να αποφεύγονται γιατί προκαλούν λεηλασία αλλά διευκολύνουν και την εξάπλωση ασθενειών. Η χρήση ζαχαροζύμαρου, βανίλιας κ.λ.π. συμβάλει ως διεγερτική τροφοδοσία και όχι για την δημιουργία αποθεμάτων, ειδική περίπτωση όταν η τροφή περιέχει μεγάλες ποσότητες μελιού το μελίσσι εάν δεν παρουσιάζει ανάγκες κατανάλωσης λόγω ανάπτυξης τότε θα αποθηκεύσει μικρές ποσότητες. Σε περίοδο έλλειψης γύρης με μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα θα δούμε σε ορισμένα πλαίσια να έχει τοποθετηθεί βανίλια η οποία φυσικά θα καταναλωθεί με τις πρώτες εισροές γύρης στην κυψέλη αργότερα.
Η απουσία γύρης στο μελίσσι επηρεάζει σοβαρά την ικανότητα εκτροφής γόνου, ακόμη και με παρουσία άφθονων αποθεμάτων μελιού. Φαινόμενο ιδιαίτερα έντονο από την επίδραση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η επίδραση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο σε περιοχές με μονοκαλλιέργειες όπου τελειώνει η ανθοφορία απότομα, αφήνοντας δυνατά μελίσσια με μεγάλους πληθυσμούς μελισσών αλλά περιορισμένα αποθέματα γύρης. Η τροφοδοσία υποκατάστατων γύρης συχνά αναπληρώνει θρεπτικές ουσίες που είναι άκρως απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία των μελισσιών, σε περιόδους ανεπαρκών φυσικών πόρων, χωρίς να προσδίδει όμως τα αναμενόμενα οφέλη. Χρήσιμο επίσης θεωρείται να αναφέρουμε την ανάμιξη σιροπιού και γύρης που χρησιμοποιούν ορισμένοι μελισσοκόμοι.
Γενικοί κανόνες για την τεχνητή σίτιση σε περιόδους έλλειψης τροφής
Παράμετροι και χειρισμοί που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας, για την επίτευξη κάλυψης των διατροφικών αναγκών των μελισσιών χωρίς να δημιουργήσουμε πρόβλημα.
– Τακτικές επιθεωρήσεις από τον μελισσοκόμο για άμεση αντίδραση και επέμβαση σε περίπτωση έλλειψης τροφής( ανάλογα με την εποχή ).
– Αξιολόγηση αποθεμάτων την κρίσιμη περίοδο. Μπορεί να πραγματοποιηθεί με έλεγχο βάρους ανασηκώνοντας ολόκληρη τη κυψέλη και με οπτική επιθεώρηση.
– Χρήση μόνο ενδεδειγμένων τροφών του εμπορίου (ιδανική περίπτωση να τις φτιάχνετε μόνοι σας).
– Διασφάλιση αποθεμάτων μελιού στο εσωτερικό της κυψέλης καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους.
– Αποφυγή άσκοπων ενεργειών στο μελισσοκομείο κατά την διάρκεια του χειμώνα ανοίγοντας τις κυψέλες, καθώς χάνεται η θερμική ισορροπία που δημιουργείται στην μελισσόσφαιρα.
– Η τοποθέτηση τροφών να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην θανατώνονται μέλισσες που βρίσκονται πάνω στα πλαίσια.
– Η τοποθέτηση πλαισίου με μέλι να είναι στην περιοχή που βρίσκεται το σμήνος.
– Η προσθήκη πλαισίου μελιού ή γύρης να προέρχεται από υγιή μελίσσι, ώστε να αποφευχθεί τυχών μετάδοση ασθενειών.
– Η βανίλια ή το ζαχαροζύμαρο τοποθετείται ακριβώς πάνω από το σημείο που είναι συγκεντρωμένο το σμήνος ώστε να υπάρχει άμεση επαφή με την τροφή.
– Να δημιουργείτε μικρή σχισμή στις πλαστικές σακούλες των τροφών.
– Προσοχή στην υπερβολική τροφοδοσία (αν υπάρχουν αποθέματα) καθώς θα αποφέρει αντίθετα αποτελέσματα.
– Η ποσότητα της συμπληρωματικής διεγερτικής τροφής με σιρόπι δεν πρέπει να υπερβαίνει την ημερήσια κατανάλωση.
– Αποφυγή τροφοδοσίας σε περιόδους αναμενόμενης συγκομιδής αποφεύγοντας την αλλοίωση του μελιού.
Προσοχή στην αύξηση της υδροξυμεθυλοφουρφουράλης (βρασμός σιροπιού ή μελιού σε υψηλή θερμοκρασία, χρήση ξινισμένου μελιού).
– Χρήση απολυμασμένων τροφοδοτών.
– Αποφυγή χρήσης αυτοσχέδιων κατασκευών για τροφοδότηση με σιρόπι εξωτερικά στο περιβάλλον.
– Προσοχή στην υπερχείλιση σιροπιού στον τροφοδότη.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ
Οι μελισσοκομικές πρακτικές πρέπει να προστατεύουν την ακεραιότητα και την ποιότητα του μελιού μη ταΐζοντας τις μέλισσες κατά την περίοδο συγκομιδής μελιού ή κατά τη διάρκεια μιας πιθανής συγκομιδής.
