Πληροφορίες σχετικά με τη διάγνωση ΑΣ σε γειτονικά μελισσοκομεία /μεταναστευτικά μελισσοκομεία.

Οι μέλισσες επηρεάζονται άμεσα από το τοπικό τους περιβάλλον, όσον αφορά τις πηγές τροφής, την πυκνότητα, την έκθεση σε παθογόνα και το κλίμα. Η μετάδοση παθογόνων μέσω των αποικιών, αυξάνεται λόγω υψηλότερης πυκνότητας των μελισσιών που υπάρχουν στο μελισσοκομείο. Η παραπλάνηση και η λεηλασία ευνοούν πολύ την μετάδοση παθογόνων, κυρίως μεταξύ των μελισσοσμηνών σε ένα μελισσοκομείο αλλά δεν αποκλέιεται και μεταξύ γειτονικών μελισσοκομείων (λόγω λεηλασίας). Οταν σε ένα μελισσοκομείο έχει διαγνωστεί ΑΣ θα πρέπει ο κάτοχός του να ενημερώσει τους γείτονες μελισσοκόμους και την Κτηνιατρική αρχή. Στην ουσία, η ύπραξη ΑΣ σε ένα μελισσοκομείο θα πρέπει να καταγράφεται από το κράτος και να ενημερώνονται όσοι ενδιαφέρονται , με σχετικές ανακοινώσεις και δημοσιοποιώντας χάρτες των περιοχών.

Όπως αναφέρθηκε και στα προηγούμενα κείμενα η Αμερικάνικη Σηψηγονία είναι η νόσος που προσβάλει τις προνύμφες Apis mellifera προκαλώντας τη σήψη του γόνου και οφείλεται στα σπόρια που σχηματίζει το βακτήριο Paenibacillus τα οποία μολύνουν τις υγιής προνύμφες μέσω της κατάποσης. Η Α.Σ είναι μια ασθένεια που μεταδίδεται εύκολα και γρήγορα από μολυσμένες μέλισσες σε υγιής και έχει καταταχθεί ως εξαιρετικά επικίνδυνη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό για την Υγεία των Ζώων λόγω της σημαντικής επιζωτιολογικής και οικονομικής σημασίας για την μελισσοκομία (WOAH). Για αυτό είναι σημαντικό ο μελισσοκόμος που εντοπίζει στο μελισσοκομείο του μολυσμένα μελίσσια ή ύποπτα να το αναφέρει στις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές που είναι υπεύθυνοι για τον νομό του ώστε να καταγράφεται η νόσος και να απομακρύνονται τα άρρωστα μελίσσια το συντομότερο δυνατό. Έτσι αποφεύγεται η μετάδοση της ασθένειας και στις γύρω περιοχές. Συνήθως η εξάπλωση της Α.Σ προκαλείται από τους χειρισμούς του μελισσοκόμου κυρίως όταν αργούν να διαγνωστούν τα κλινικά συμπτώματα της νόσου και τους λάθος χειρισμούς όπως είναι η χρήση μολυσμένου εξοπλισμού (ξύλινες κυψέλες, πλαίσια, κεριά κ.α.) από παραπλάνηση, λεηλασία, μεταφορές μελισσών σε περιοχές με υψηλή προσβολή Α.Σ και το αντίστροφο, από γειτονικά μελισσοκομία, από αγοροπωλησίες και από συλλογή αφεσμών άγνωστης προέλευσης. 

Στο άκουσμα της διάγνωσης Αμερικάνικης Σηψηγονίας σε γειτονικά μελισσοκομεία δημιουργεί μια ταραχή στους μελισσοκόμους προκαλώντας φόβο και πανικό για την μετάδοση της νόσου στα δικά τους μελίσσια. Στη πραγματικότητα η εξάπλωση της νόσου συνήθως οφείλεται από κακούς μελισσοκομικούς χειρισμούς του μελισσοκόμου και εν συνεχεία από την ίδια τη μέλισσα.

Μόλις γίνει γνωστή η διάγνωση για την ύπαρξη κρούσματος σε γειτονικό μελισσοκομείο, ο μελισσοκόμος χρειάζεται να ελέγξει και τα δικά του μελίσσια ώστε να σιγουρευτεί ότι είναι υγιή. Ακόμα και στην εύρεση κάποιου ύποπτου μελισσιού είναι καλό να πραγματοποιείται μια εργαστηριακή εξέταση αν δεν υπάρχει αρκετή γνώση για την αποφυγή μετάδοσης. Ο έλεγχος χρειάζεται να γίνεται προσεκτικά (απολύμανση του ξέστρου μετά από κάθε ύποπτη κυψέλη) ώστε σε πιθανή εύρεση μολυσμένου μελισσιού να μην μεταφερθούν τα σπόρια στα υγιή μελίσσια. Το επόμενο βήμα είναι να έρθει σε επικοινωνία με τον μελισσοκόμο που έχει τις μολυσμένες αποικίες ώστε να ενημερωθεί για την εξέλιξη της κατάστασης της νόσου και το ποσοστό προσβολής από Α.Σ. Σε περίπτωση που το ποσοστό προσβολής από το γειτονικό μελισσοκομείο είναι υψηλό τότε προτείνεται στον μελισσοκόμο να μεταφέρει τα υγιή μελίσσια σε άλλη περιοχή ειδικά αν ανιχνευθούν κρούσματα Α.Σ σε παραπάνω από ένα γειτονικό μελισσοκομείο. Ο μελισσοκόμος που βρίσκεται κοντά σε γειτονικό προσβεβλημένο μελισσοκομείο χρειάζεται να εφαρμόζει ορθές μελισσοκομικές πρακτικές για να διατηρήσει το μελισσοκομείο του υγιή. Οι ακόλουθοι χειρισμοί περιορίζουν την μετάδοση ασθενειών από τα γειτονικά μελισσοκομεία.

Η παραπλάνηση είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται με την μετάδοση των ασθενειών καθώς οι μέλισσες συλλέκτριες που φεύγουν από την κυψέλη τους προς αναζήτησή τροφής, επιστρέφοντας πίσω στην κυψέλη τους αρκετές φορές παραπλανούνται και μπαίνουν σε ξένη κυψέλη. Οι αιτίες παραπλάνησης είναι συνήθως ο μεγάλος αριθμός κυψελών που τοποθετούνται η μια δίπλα στην άλλη με την ίδια κατεύθυνση έχοντας απόλυτη ομοιομορφία στα χρώματα. Για να αποφευχθεί το φαινόμενο της παραπλάνησής ο μελισσοκόμος χρειάζεται να τοποθετήσει τις κυψέλες του σε ακανόνιστη σειρά με τις εισόδους σε διαφορετικές κατευθύνσεις ή ακόμα να τοποθετήσει τις κυψέλες τους σε συστάδες (κύκλους, ημικυκλίους, τετράγωνα κ.α.). Το βάψιμο των κυψελών με διαφορετικά χρώματα και η χρήση σταθερών σημείων όπως δέντρα, θάμνοι μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή της παραπλάνησης. Επίσης μια κατάσταση που εντείνει την μετάδοση και την εξάπλωση των ασθενειών σε γειτονικά μελισσοκομεία κυρίως της Α.Σ είναι το φαινόμενο της λεηλασίας. Η λεηλασία συνήθως εμφανίζεται σε περιόδους ξηρασίας όπου οι μέλισσες δεν βρίσκουν επαρκή νεκταροέκρριση στην περιοχή τους και προσελκύονται από άλλες κυψέλες που έχουν αποθέματα μελιού. Οι μέλισσες που λεηλατούν επιλέγουν μικρά και αδύνατα μελίσσια ώστε να μπορέσουν να κάνουν εύκολη την είσοδο τους. Η λεηλασία μπορεί να γίνει και από ξεχασμένα κεριά ή σακουλάκια από τροφές ή ακόμα και από τροφοδοσία με σιρόπι νωρίς το μεσημέρι. Η λεηλασία μπορεί να συνεχιστεί και στα υπόλοιπα μελίσσια μεταδίδοντας έτσι μεγάλο αριθμό ασθενειών, ειδικά αν τα γειτονικά μελισσοκομεία έχουν διαγνωστεί με Α.Σ. Προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο της λεηλασίας είναι σημαντικό ο μελισσοκόμος να έχει στο μελισσοκομείο του μελίσσια της ίδιας δυναμικότητας (ισοδύναμα), να απομακρύνει τα κεριά, τις άδειες κυψέλες και τις συσκευασίες από τροφές, να επιλέγει να τροφοδοτεί αργά το απόγευμα και να μειώνει το άνοιγμα των εισόδων. Επιπλέον αν έχει διαγνωστεί γειτονικό μελισσοκομείο με Αμερικάνικη Σηψηγονία συστήνεται να μην συλλέγεται αφεσμός αμφίβολης προέλευσης προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν μόλυνση καθώς και να  αποφεύγεται οποιαδήποτε ανταλλαγή μελισσοκομικού εξοπλισμού. Τέλος αν η παροχή νερού στις μέλισσες γίνεται από στάσιμα νερά (δεξαμενές ή κουβάδες)  είναι σημαντικό να αφαιρεθούν διότι θα αποτελέσουν πηγή μόλυνσης. Η ιδανική χορήγηση νερού στις μέλισσες είναι το τρεχούμενο νερό από φυσικές πηγές.

Χαρακτηριστική περίπτωση παραπλάνησης.

© LEONIDAS CHARISTOS

Όσον αφορά τα μεταναστευτικά μελισσοκομεία, οι μελισσοκόμοι θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί είτε αν ασκούν οι ίδιοι  μετακινούμενη μελισσοκομία είτε αν βρίσκονται σε κοντινή απόσταση με μεταναστευτικά μελισσοκομεία. Τα τελευταία χρόνια η νομαδική μελισσοκομία γίνεται όλο και συχνότερη στην Ελλάδα προκειμένου οι μελισσοκόμοι να εκμεταλλευτούν διαφορετικές ανθοφορίες. Συγκεκριμένα παρατηρείται μεγάλος συνωστισμός μελισσοκομείων μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να μεταδίδονται ευκολότερα οι ασθένειες. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται ο μελισσοκόμος να κρατάει ορισμένες χιλιομετρικές αποστάσεις και να μην τοποθετεί το μελισσοκομείο σε συνωστισμένες περιοχές με άλλους μελισσοκόμους. Γενικά όταν επιλέγει μια περιοχή για να εγκατασταθεί με το μελισσοκομείο του είτε για μικρό χρονικό διάστημα είτε για μεγάλο οφείλει να γνωρίζει τους μελισσοκόμους που βρίσκονται σε κοντινή περιοχή με εκείνον ώστε να μπορούν να επικοινωνούν σε περίπτωση κλοπών ή ύπαρξη ασθενειών αλλά και για οποιαδήποτε άλλο ζήτημα.