Επέκταση της αποικίας για την αύξηση του χώρου
Η διαχείριση των μελισσών περιλαμβάνει εποχιακούς χειρισμούς παρέχοντας χώρο όταν είναι απαραίτητο για την επέκταση του χώρου εκτροφής γόνου και για αποθήκευση του πλεονάσματος μελιού και γύρης.
Η διαχείριση των μελισσών ποικίλλει ανάλογα με το τι πραγματικά αποτελεί πρωταρχικό στόχο για το μελισσοκόμο, όπως για παράδειγμα να δημιουργήσει νέα μελίσσια εκμετάλλευσης με παραγωγικές βασίλισσες, να κινηθεί για παραγωγή μελιού, να δημιουργήσει μελισσοκομείο ξεχωριστά για την παραγωγή βασιλικού πολτού κ.α. Η διαχείριση των μελισσών περιλαμβάνει εποχιακούς χειρισμούς παρέχοντας χώρο όταν είναι απαραίτητο για την εκτροφή του γόνου και για αποθήκευση του πλεονάσματος μελιού και γύρης. Η σωστή εποχιακή διαχείριση ξεκινά με την κατανόηση ότι η ανάπτυξη του μελισσιού εξαρτάται από το ρυθμό που εισέρχονται οι τροφές στην κυψέλη αλλά και από την ποιότητα της βασίλισσας. Προτεραιότητα για τους περισσότερους μελισσοκόμους αποτελεί η διαχείριση των μελισσών με τέτοιο τρόπο ώστε να τις ενθαρρύνουν να συλλέγουν και να αποθηκεύουν περισσότερο μέλι από αυτό που χρειάζονται για τις ανάγκες επιβίωσής τους. Αν και το μέλι είναι απαραίτητη τροφή για τις μέλισσες ωστόσο δεν μπορούν να αναπτυχθούν χωρίς επαρκείς ποσότητες εισερχόμενης γύρης. Η γύρη περιέχει αμινοξέα, στερόλες, μέταλλα και βιταμίνες τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη γόνου.
Ενέργειες για την ανάπτυξη των μελισσών εφαρμόζονται μόνο εκεί όπου οι κλιματολογικές συνθήκες το επιτρέπουν και είναι οι εξής:
Έλεγχος για την επάρκεια τροφών σε γύρη και μέλι.
Έλεγχος για την ωοτοκία της βασίλισσας.
Διαθέσιμος χώρος για τη γέννα της βασίλισσας.
Εξασφάλιση μέτρων υγιεινής διαβίωσης.
Εξασφάλιση καθαρού νερού
Διεγερτική τροφοδοσία.
Αναδιάταξη πατωμάτων σε μελίσσια που ξεχειμώνιασαν με δύο πατώματα.
Ενίσχυση των αδύνατων μελισσιών με γόνο ή νεαρές μέλισσες.
Στις νότιες περιοχές όπου τα μελίσσια γονεύουν και το χειμώνα είναι σίγουρο ότι απαιτούν συχνή τροφοδότηση. Τα μελίσσια αυτά ξοδεύουν διπλάσια ποσότητα μελιού με αντίστοιχα ίδιας δυναμικότητας που δεν γονεύουν. Τα αποθέματα που τυχόν είχαν εξαντλούνται πολύ γρήγορα. Οι μελισσοκόμοι πρέπει να τροφοδοτούν τα μελίσσια τους είτε με σιρόπι είτε με ζαχαρόπιτα. Η διεγερτική τροφοδοσία αυτή την περίοδο εγκυμονεί και κάποιο ρίσκο. Θα πρέπει να γίνεται με σύνεση, διότι η μέλισσα έχει την εντύπωση ότι υπάρχει στο περιβάλλον τροφή η οποία στην προσπάθειά της να την εντοπίσει, πολλές φορές απομακρύνεται, οι εναλλαγές των καιρικών συνθηκών στη διάρκεια της ημέρας είναι συχνές και ως εκ τούτου πολλές φορές δεν επιστρέφει στην κυψέλη.
Από την άλλη ο γόνος της βασίλισσας εντατικοποιείται, ο γόνος σε μελίσσια με καλή βασίλισσα υπερβαίνει κατά πολύ των δυνατοτήτων του και μετά από μία απότομη εναλλαγή του καιρού και ιδιαίτερα στη διάρκεια της νύχτας με πτώση της θερμοκρασίας υπάρχει ο κίνδυνος εγκατάλειψης του γόνου με τα γνωστά αποτελέσματα.
Αυτό που πρέπει επίσης να προσέξουν οι μελισσοκόμοι των περιοχών αυτών είναι η αντικατάσταση των βασιλισσών. Η συνεχής παρουσία γόνου καθ όλη τη διάρκεια του έτους μπορεί να περιορίσει σημαντικά την παραγωγική διάρκεια της βασίλισσας. Η αντικατάσταση μπορεί πλέον να θεωρείται αναγκαία και σε μικρότερο χρονικό διάστημα των δύο ετών. Η προσθήκη άδειων κηρήθρων δίπλα στα πλαίσια με γόνο όταν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για ωοτοκία της βασίλισσας θεωρείται αναγκαίο.
Πλαίσιο με μέλι
Πλαίσιο με γύρη
Με την έναρξη ωοτοκίας της βασίλισσας εξασφαλίζουμε απρόσκοπτα τη δυνατότητα ανάπτυξης παραμερίζοντας κάθε εμπόδιο που θα προβάλει στην πορεία αυτή. Σε μερικές περιπτώσεις εφαρμόζουμε και πρόσθετα μέτρα στην κατεύθυνση αυτή αν κριθεί αναγκαίο. Ο τρόπος εφαρμογής μέτρων στην κατεύθυνση ανάπτυξης ποικίλει ανάλογα με τον τύπο της κυψέλης που χρησιμοποιούμε (σταθερή ή κινητή βάση), με όροφο ή χωρίς, και ανάλογα φυσικά με τη δυναμικότητα του μελισσιού.
Στην πρώτη περίπτωση που είχαμε πολύ δυνατά μελίσσια το φθινόπωρο και η παραμονή των ορόφων κρίνονταν αναγκαία, ο γόνος συνήθως ξεκινάει στον επάνω όροφο. Η επέκταση προς τα κάτω γίνεται με την αύξηση του πληθυσμού και όχι νωρίτερα καθώς οι μέλισσες εργάζονται στην περιοχή όπου υπάρχει περισσότερη ζέστη. Όταν χρησιμοποιούμε κινητές βάσεις η αναστροφή των πατωμάτων είναι αναγκαία. Αντιστρέφουμε τις θέσεις των πατωμάτων μεταξύ τους συμβάλλοντας στη γρηγορότερη ανάπτυξη του μελισσιού καθώς η εκτροφή και επέκταση του γόνου ευνοείται στον επάνω όροφο λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών.
Μελίσσια τα οποία ξεχειμώνιασαν στη γονοφωλιά και είναι μέτριας δυναμικότητας οι επεμβάσεις στοχεύουν στην επιτάχυνση της ανάπτυξής τους. Πρώτο μας μέλημα είναι η ύπαρξη τροφής. Για μελισσοκόμους που διαθέτουν λίγα μελίσσια και χρόνο δεν είναι καθόλου άσχημο το απολέπισμα σφραγισμένων κελιών μελιού αν υπάρχουν καθώς επίσης και η αναδιάταξη κηρηθρών γόνου. Περιστρέφουμε κατά 180 μοίρες τις ακρινές κηρήθρες με γόνο ώστε η εξωτερική τους πλευρά να βρεθεί από μέσα. Με αυτόν τον τρόπο δίνουμε άδεια κελιά και η προετοιμασία για καθαρισμό από τις εργάτριες ξεκινάει άμεσα για να ακολουθήσει η γέννα της βασίλισσας. Διεγερτική τροφοδοσία με σιρόπι επίσης κρίνεται αναγκαία.
Επίσης ένας άλλος χειρισμός που βοηθάει στην γρήγορη ανάπτυξη τέτοιων μελισσιών είναι η ενίσχυση με ώριμο γόνο από δυνατά μελίσσια. Βασική προϋπόθεση είναι ο γόνος που προσθέτουμε να μπορεί να καλυφθεί από τον πληθυσμό του αδύνατου μελισσιού γιατί διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος ψύξης και η εμφάνιση ασθενειών ορατή.
Αρχές Άνοιξης τα μελίσσια έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη από τροφοδότηση. Το μελίσσι για να ταΐσει το γόνο χρησιμοποιεί το μέλι και τη γύρη που έχει αποθηκευμένα. Αν οι προμήθειες είναι λίγες και οι τροφές που συλλέγονται περιορισμένες, οι εργάτριες περιορίζουν την τροφοδοσία της βασίλισσας μειώνοντας έτσι το ρυθμό της ωοτοκίας της. Με την τροφοδοσία απελευθερώνουμε το μελίσσι από το άγχος και την αδυναμία εύρεσης τροφής, δίνουμε τη δυνατότητα να αναπτύξει γόνο με γρήγορους ρυθμούς.
Η τροφοδότηση, χαρακτηρίζεται διεγερτική όταν στόχος μας είναι η επιτάχυνση του ρυθμού ωοτοκίας της βασίλισσας. Χορήγηση καθημερινά με αραιό σιρόπι 1/1 για 10-15 ημέρες. Η ποσότητα περίπου ¼ του λίτρου. Συνήθως εφαρμόζεται όταν σταθεροποιηθούν οι θερμοκρασίες και είναι της τάξεως 15 βαθμούς και πάνω. Όχι πολύ νωρίς διότι ξεγελάμε το μελίσσι με αποτέλεσμα να ανοίγει γόνο πάνω από τις δυνατότητές του όπου μία ενδεχόμενη απότομη μεταβολή του καιρού συμβάλει στην εγκατάλειψη του γόνου. Το σιρόπι προδιαθέτει τις μέλισσες για εύρεση τροφής με αποτέλεσμα να πετάνε και όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές. Η θερμοκρασία του σώματός τους πέφτει και έτσι δεν προλαβαίνουν νε επιστρέψουν στην κυψέλη. Όταν δεν υπάρχουν αποθέματα στην κυψέλη απαραίτητη είναι η παρουσία ζαχαροζύμαρου, βανίλιας, ή άλλης τροφής. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι και το ζαχαροζύμαρο αποτελεί διεγερτική τροφοδοσία. Η χρήση μπουκαλιού τροφοδότησης δίνει τη δυνατότητα με πολλά πλεονεκτήματα στον μελισσοκόμο να ξεκινήσει νωρίς διεγερτική τροφοδοσία.
Η αρχή που πρέπει να διέπει τους μελισσοκομικούς χειρισμούς είναι η πλήρης ανάπτυξη του μελισσιού ώστε αυτή να συμπίπτει με την πρώτη ανθοφορία.
Η πρώιμη πορτοκαλιά, το ανοιξιάτικο πεύκο αλλά και αγριολούλουδα της άνοιξης δημιουργούν αρκετές χρονιές τις προϋποθέσεις πρώιμου τρύγου. Για το μέλι της πορτοκαλιάς, υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες αύξησης της παραγωγής. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να περιορισθούν οι κίνδυνοι θνησιμότητας των μελισσών από τα δηλητήρια που ρίχνουν στα εσπεριδοειδή αλλά πρωτίστως να προετοιμασθούν έγκαιρα τα μελίσσια από την πλευρά των μελισσοκόμων.
Το ανοιξιάτικο πεύκο επίσης απαιτεί χειρισμούς όπως, πρώιμη απομάκρυνση των μελισσιών το φθινόπωρο από το πεύκο, μεταφορά τους το χειμώνα σε ανθοφορίες πλούσιες σε γύρη ( σκλήθρα, καραγάτσι αμυγδαλιά, κ.α.), τροφοδοτήσεις τον Φεβρουάριο – Μάρτιο ακόμη και διεγερτικά αν οι συνθήκες το επιτρέπουν για όσο το δυνατό πρώιμη ανάπτυξη.
Πιστεύουμε ακράδαντα πως μέλημά μας είναι να ενισχύσουμε τα μελίσσια, να έχουμε όσο το δυνατό πολυάριθμους πληθυσμούς, οπότε και ελπίδα για πετυχημένη παραγωγή. Δεν αποκλείεται φυσικά στις πρώιμες περιοχές να υπάρξει και ένας πρώιμος τρύγος τον Μάιο. Επαναλαμβάνουμε πως αν η πούσια μελιτοφορία είναι πρώιμη τότε ο μελισσοκόμος θα πρέπει να επιταχύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης των μελισσιών του με διεγερτική τροφοδοσία και φυσικά να διευρύνει τη γονοφωλιά έχοντας όμως κατά νου τον έλεγχο της σμηνουργίας. Αν η μελιτοφορία είναι όψιμη τότε η δραστηριότητα του μελισσοκόμου επικεντρώνεται πέρα από την ανάπτυξη και στην αποτροπή εκδήλωσης της σμηνουργίας. Ειδικά στη νησιωτική Ελλάδα υπάρχει μία νεκρή περίοδος από τις ανθοφορίες της άνοιξης μέχρι το θυμάρι. Τα μελίσσια θα παρουσιάσουν μία κάμψη αναμφισβήτητα. Φανταστείτε να μην έχουμε και δυνατά μελίσσια εκείνη την περίοδο. Εκείνο το διάστημα θα πρέπει να διατηρηθεί όσο το δυνατόν υψηλός ο ρυθμός ωοτοκίας της βασίλισσας, να διατηρηθεί με λίγα λόγια η δυναμικότητα του μελισσιού προκειμένου να αξιοποιηθεί στο μέγιστο η ανθοφορία του θυμαριού. Εάν η ανάπτυξη και η διατήρηση των μελισσιών είναι επιτυχής τότε σίγουρα και σε μια κακή χρονιά η σοδιά του θα είναι ικανοποιητική την ώρα που άλλοι μελισσοκόμοι θα επιστρέφουν άπραγοι από τα μελισσοκομεία τους.
Πρώιμες ανθοφορίες
