Διαχείριση της βάσης της κυψέλης κατά τη διάρκεια του έτους
Η συχνή καθαριότητα της βάσης είναι μεγάλης σημασίας για την υγεία και υγιεινή του μελισσιού
Ο έλεγχος των μελισσών θα πρέπει να γίνεται σε κάποια ηλιόλουστη ημέρα και όχι όταν επικρατεί κρύος ή βροχερός καιρός. Την περίοδο που επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες, τα μελίσσια έχουν σχηματίσει μελισσόσφαιρα για να ανταποκριθούν στις δύσκολες συνθήκες και οποιαδήποτε ενέργεια που βάζει σε κίνδυνο τη διάσπασή της κρίνεται άσκοπη και επικίνδυνη.
Τα μελίσσια κάθε φορά που αναστατώνονται ενώ βρίσκονται σε σφαίρα καταναλώνουν μέλι. Με την κατανάλωση του μελιού παράγεται ενέργεια, διοξείδιο του άνθρακα και νερό ελευθερώνοντας ένα θερμό ρεύμα αέρα που διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία στο εσωτερικό της κυψέλης. Η κατανάλωση μελιού οδηγεί επίσης στην αύξηση του μεταβολικού νερού όπως ονομάζεται, το οποίο απελευθερώνεται από πόρους του σώματος της μέλισσας υπό την μορφή ατμών που υγροποιείται στη συνέχεια, αυξάνοντας έτσι την υγρασία στο εσωτερικό της κυψέλης. Η αύξηση της θερμοκρασίας, του διοξειδίου του άνθρακα αλλά και της υγρασίας προκαλούν το φαινόμενο του αερισμού μέσα στο χειμώνα.
Ο χειμώνας αποτελεί την μεγαλύτερη πρόκληση για τις αποικίες μελισσών στις εύκρατες περιοχές. Η μέλισσα είναι ένα από τα λίγα είδη εντόμων που είναι προσαρμοσμένα να επιβιώνουν στις χειμερινές συνθήκες χωρίς να αδρανούν εντελώς, εισέρχονται δηλαδή σε μια ξεχωριστή κατάσταση συμπεριφοράς.
Η κατάσταση διαχείμασης μιας αποικίας μελισσών χαρακτηρίζεται από αλλαγές στη συμπεριφορά και τη φυσιολογία, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης ατομικής δραστηριότητας, των αλλαγών στο ενδοκρινικό προφίλ, των αυξημένων αποθεμάτων θρεπτικών ουσιών, της αυξημένης μακροζωίας, καθώς και αλλαγές σε επίπεδο αποικίας, συμπεριλαμβανομένης της διακοπής της εκτροφής γόνου. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, οι μέλισσες επικεντρώνονται στη δημιουργία αποθεμάτων μελιού που θα χρειαστούν για το χειμώνα.
Το φθινόπωρο, οι εργάτριες διώχνουν τους κηφήνες από την κυψέλη, καθώς δεν βοηθούν με κανέναν ουσιαστικό τρόπο και απλώς καταναλώνουν τροφή. Οι μέλισσες που εισέρχονται στο χειμώνα ονομάζονται, χειμερινές μέλισσες και έχουν διαφορετική φυσιολογική σύνθεση από τις καλοκαιρινές.
Η διάρκεια ζωής των χειμερινών μελισσών μετριέται σε μήνες, σε σύγκριση με τις 6 εβδομάδες περίπου για τις μέλισσες άλλων εποχών.
Ενώ οι πτήσεις είναι περιορισμένες, ο αριθμός των υγιών μελισσών που διαχειμάζουν είναι κρίσιμος για την υγεία και την επιβίωση των αποικιών. Οι μέλισσες αγχώνονται κατά κάποιο τρόπο από τη διατροφική ανεπάρκεια και το φτωχό περιβάλλον του χειμώνα. Τρέφονται αυστηρά με αποθέματα (γύρη, μελισσόψωμο και μέλι) και σχηματίζουν ένα σφιχτό σύμπλεγμα για τη θερμορύθμιση καταναλώνοντας μυϊκή ενέργεια μέσα στην κυψέλη.
Διαμόρφωση κυψέλης κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Περιορίστε τις εισόδους των κυψελών και αφαιρέστε όλα τα πλαίσια που δεν πατάνε οι μέλισσες . Δημιουργήστε χώρο μέσα στην κυψέλη ανάλογο με το μέγεθος της αποικίας. Εάν είναι απαραίτητο, περιορίστε τον όγκο της κυψέλης με φελιζόλ. Το σωστό εσωτερικό μέγεθος είναι λιγότερο λιγότερο πιθανό να φιλοξενήσει εισβολείς. Ελέγξτε για αποθέματα μελιού. Εάν οι κυψέλες σας είναι πολύ ελαφριές, ήρθε η ώρα να τροφοδοτήσετε.
Βεβαιωθείτε ότι τα πλαίσια του μελιού είναι στη σωστή θέση και ποια είναι αυτή? Θα πρέπει να βρίσκονται εκεί όπου το σμήνος δημιουργεί σφαίρα κατά τη διάρκεια του χειμώνα όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες. Αν δεν υπάρχουν αποθέματα η τροφοδοσία έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να γίνει πριν από το χειμώνα, ώστε να μην χρειάζεται να ανοίγετε το μελίσσι όταν κάνει κρύο.Επίσης τα κηρόπανα υγρασίας μπορούν να προσφέρουν μόνωση και ταυτόχρονα να απομακρύνουν την υπερβολική υγρασία. Τα χειμερινά κηρόπανα είναι καλά, αλλά ελέγχετε τακτικά για καλή ροή αέρα μέσα από την κυψέλη. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, δεν είναι ασυνήθιστο να δείτε πολλές νεκρές μέλισσες και τη σανίδα προσγείωσης, και μερικές φορές κοντά στην είσοδο της κυψέλης. Ίσως χρειαστεί να καθαρίσετε τις νεκρές μέλισσες από την είσοδο περιστασιακά για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα μπλοκάρει. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, δεν είναι ασυνήθιστο να δείτε πολλές νεκρές μέλισσες και τη σανίδα προσγείωσης, και μερικές φορές κοντά στην είσοδο της κυψέλης. Ίσως χρειαστεί να καθαρίσετε τις νεκρές μέλισσες από την είσοδο περιστασιακά για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα μπλοκάρει.
Ξεχειμώνιασμα των μελισσιών στον επάνω όροφο
Εξαερισμός.
Παρέχετε αερισμό για τις κυψέλες σας: ο αέρας πρέπει να μπορεί να εισέρχεται από το κάτω μέρος και να βγαίνει από την κορυφή. Ο αερισμός είναι ένα πάρε-δώσε. Ναι, χάνετε λίγο ζεστό αέρα, αλλά ο μέτριος αερισμός βοηθά την ποιότητα του αέρα, μειώνει τον αριθμό των παθογόνων που γεννιούνται στον αέρα, μειώνει τη συσσώρευση διοξειδίου του άνθρακα, μειώνει την πιθανότητα μούχλας και διατηρεί το εσωτερικό στεγνό.
Αν τα μελίσσια ξεχειμωνιάζουν διώροφα, σκεφτείτε να δώσετε στις μέλισσές σας μια μικρή επάνω είσοδο. Ο υγρός αέρας μπορεί να διαφύγει από το άνοιγμα και οι μέλισσες μπορούν να κάνουν πτήσεις καθαρισμού τις πιο ζεστές μέρες, χωρίς να χρειάζεται να ταξιδέψουν μέσα από την κρύα κυψέλη μέχρι την είσοδο και μετά να επαναλάβουν το ίδιο κατά την επιστροφή τους. Οι ζεστές μέλισσες μπορούν να βγουν και να επιστρέψουν γρήγορα.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το ξεχειμώνιασμα;
Είναι καλή ιδέα να έρθετε σε επαφή με ντόπιους μελισσοκόμους για να κατανοήσετε συγκεκριμένες πρακτικές διαχείμασης στην περιοχή σας. Είναι χρήσιμο να προμηθεύεστε μέλισσες που είναι προσαρμοσμένες, έτσι ώστε ο βιολογικός και ο αναπαραγωγικός ρυθμός να ταιριάζει στις τοπικές κλιματικές συνθήκες.
Το πόσο καλά μια αποικία θα επιβιώσει τον χειμώνα σε ψυχρά κλίματα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από:
Τον αριθμό των μελισσών που έχουν στην αποικία.
Την υγεία και η κατάσταση της αποικίας.
Τη διαθέσιμη τροφή μέσα στην κυψέλη όλο το χειμώνα.
Από τοπόσο καλά είναι εξοπλισμένη η κυψέλη για να αντιμετωπίσει το κρύο (δηλαδή: από άποψη αερισμού, μόνωσης, κλπ).
Διαθέσιμος χώρος για τη γέννα της βασίλισσας – αναδιάταξη πατωμάτων – ενίσχυση των αδύνατων μελισσιών
Με την έναρξη ωοτοκίας της βασίλισσας εξασφαλίζουμε απρόσκοπτα τη δυνατότητα ανάπτυξης παραμερίζοντας κάθε εμπόδιο που θα προβάλει στην πορεία αυτή. Σε μερικές περιπτώσεις εφαρμόζουμε και πρόσθετα μέτρα στην κατεύθυνση αυτή αν κριθεί αναγκαίο. Ο τρόπος εφαρμογής μέτρων στην κατεύθυνση ανάπτυξης ποικίλει ανάλογα με τον τύπο της κυψέλης που χρησιμοποιούμε (σταθερή ή κινητή βάση), με όροφο ή χωρίς, και ανάλογα φυσικά με τη δυναμικότητα του μελισσιού.
Στην πρώτη περίπτωση που είχαμε πολύ δυνατά μελίσσια το φθινόπωρο και η παραμονή των ορόφων κρίνονταν αναγκαία, ο γόνος συνήθως ξεκινάει στον επάνω όροφο. Η επέκταση προς τα κάτω γίνεται με την αύξηση του πληθυσμού και όχι νωρίτερα καθώς οι μέλισσες εργάζονται στην περιοχή όπου υπάρχει περισσότερη ζέστη. Όταν χρησιμοποιούμε κινητές βάσεις η αναστροφή των πατωμάτων είναι αναγκαία. Αντιστρέφουμε τις θέσεις των πατωμάτων μεταξύ τους συμβάλλοντας στη γρηγορότερη ανάπτυξη του μελισσιού καθώς η εκτροφή και επέκταση του γόνου ευνοείται στον επάνω όροφο λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών.
Μελίσσια τα οποία ξεχειμώνιασαν στη γονοφωλιά και είναι μέτριας δυναμικότητας οι επεμβάσεις στοχεύουν στην επιτάχυνση της ανάπτυξής τους. Πρώτο μας μέλημα είναι η ύπαρξη τροφής. Για μελισσοκόμους που διαθέτουν λίγα μελίσσια και χρόνο δεν είναι καθόλου άσχημο το απολέπισμα σφραγισμένων κελιών μελιού αν υπάρχουν καθώς επίσης και η αναδιάταξη κηρηθρών γόνου. Περιστρέφουμε κατά 180 μοίρες τις ακρινές κηρήθρες με γόνο ώστε η εξωτερική τους πλευρά να βρεθεί από μέσα. Με αυτόν τον τρόπο δίνουμε άδεια κελιά και η προετοιμασία για καθαρισμό από τις εργάτριες ξεκινάει άμεσα για να ακολουθήσει η γέννα της βασίλισσας. Διεγερτική τροφοδοσία με σιρόπι επίσης κρίνεται αναγκαία.
Επίσης ένας άλλος χειρισμός που βοηθάει στην γρήγορη ανάπτυξη τέτοιων μελισσιών είναι η ενίσχυση με ώριμο γόνο από δυνατά μελίσσια. Βασική προϋπόθεση είναι ο γόνος που προσθέτουμε να μπορεί να καλυφθεί από τον πληθυσμό του αδύνατου μελισσιού γιατί διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος ψύξης και η εμφάνιση ασθενειών ορατή.
Εξίσωση μελισσιών
Η διαφορά δυναμικότητας μεταξύ των μελισσιών την άνοιξη σε ένα μελισσοκομείο είναι σύνηθες φαινόμενο. Από την άλλη όταν υπάρχουν ισοδύναμα μελίσσια διευκολύνονται οι εργασίες διότι εφαρμόζονται σχεδόν ταυτόχρονα στο σύνολό τους. Η εξίσωση των μελισσιών επιτυγχάνεται πρώτον με την αμοιβαία αλλαγή θέσης ενός δυνατού με ένα αδύνατο μελίσσι σε ότι αφορά τον πληθυσμό τους αλλά και με τη μεταφορά γόνου. Αυτό το κάνουμε πράξη κατά τη διάρκεια μιας ηλιόλουστης ημέρας και όταν οι μέλισσες βρίσκονται σε πλήρη δραστηριότητα. Έτσι αυξάνεται ο αριθμός των συλλεκτριών μελισσών στο αδύνατο μελίσσι ενώ ταυτόχρονα μπορεί ως ένα βαθμό λόγω αποφόρτισης του δυνατού μελισσιού να μειωθεί και το φαινόμενο της σμηνουργίας σε αυτό. Το δεύτερο αφορά τη μεταφορά γόνου από δυνατά σε αδύνατα μελίσσια. Αυτό που χρίζει ιδιαίτερης σημασίας είναι ότι μεταφέρουμε τόσο γόνο όσο πιστεύουμε ότι μπορεί να καλύψει το μελίσσι, για αποτροπή του κινδύνου να μείνει ακάλυπτος από μία ενδεχόμενη μεταβολή του καιρού με χαμηλές θερμοκρασίες. Το δεύτερο που προσέχουμε είναι η αποφυγή διασποράς ασθενειών. Η μέθοδος αυτή μεταφοράς του γόνου εφαρμόζεται μόνο μεταξύ των υγειών μελισσιών.
