Απολύμανση/αποτέφρωση του μολυσμένου μελισσοκομικού εξοπλισμού και των υλικών των κυψελών από συμπτωματικά μελίσσια με Ευρωπαϊκή σηψηγονία
Η υγεία και η ασφάλεια των μελισσιών σας εξαρτώνται από την προσοχή σας στη λεπτομέρεια και τις προσπάθειές σας να διατηρήσετε τον εξοπλισμό σας καθαρό και αποστειρωμένο.
Η ασθένεια μπορεί να μεταδοθεί είτε από την ίδια την μέλισσα είτε από τον μελισσοκόμο. Διάφοροι τρόποι μετάδοσης επιτυγχάνονται με την μετακίνηση μελισσοσμηνών σε περιοχές με υψηλό φορτίο του βακτηρίου, με την λεηλασία κυψελών, με την σίτιση των προνυμφών από τις ενήλικες φορείς μέλισσες, με την σμηνουργία (συλλογή σμήνους), με αγοροπωλησίες άγνωστης προέλευσης.
Οι μέλισσες είναι ευαίσθητες σε πολλούς τύπους ασθενειών και παρασίτων, τα περισσότερα από τα οποία μπορούν να εξαπλωθούν εύκολα μέσω του εξοπλισμού. Η υγεία και η ασφάλεια των μελισσιών σας εξαρτώνται από την προσοχή σας στη λεπτομέρεια και τις προσπάθειές σας να διατηρήσετε τον εξοπλισμό σας καθαρό και αποστειρωμένο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του καθαρού και αποστειρωμένου εξοπλισμού. Ο εξοπλισμός καθαρισμού περιλαμβάνει την αφαίρεση όλων των ορατών μολύνσεων στην επιφάνεια, συμπεριλαμβανομένης της βρωμιάς, του κεριού, της πρόπολης κ.λπ. Η αποστείρωση περιλαμβάνει την πλήρη εξάλειψη των μικροβίων, συμπεριλαμβανομένων βακτηριακών σπορίων, ιών και μυκήτων. Και τα δύο είναι σημαντικά, αλλά η αποστείρωση του εξοπλισμού αποτελεί ουσιαστικό βήμα για την αποφυγή ασθενειών και παρασίτων, τη μείωση της πιθανότητας κατάρρευσης και την αύξηση της συνολικής υγείας και παραγωγικότητας των μελισσιών σας.
Τα μολυσμένα μελίσσια μπορεί να λάβουν μη εγκεκριμένη θεραπεία με αντιβιοτικό (δεν συνιστάται) για να διατηρηθούν στη ζωή, αλλά θα είναι πάντα μολυσμένα αποτελώντας απειλή για άλλες κυψέλες με την ανταλλαγή πλαισίων ή οτιδήποτε άλλο στα πλαίσια μελισσοκομικών πρακτικών. Να θυμάστε επίσης ότι κάθε φορά που αποθηκεύετε κηρήθρες με μέλι ή γύρη σε πατώματα, διατρέχετε μεγάλο κίνδυνο να φιλοξενήσετε επιβλαβή παθογόνα, σπόρια, τα οποία δυσχεραίνουν την απαλλαγή τους λόγω το ότι κρύβονται σε μέλι και κερί.
Η απολύμανση του εξοπλισμού και των υλικών της κυψέλης είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της εξάπλωσης της Ευρωπαϊκής σηψηγονίας. Τα υλικά που χρήζουν αναγκαία απολύμανση είναι οι κυψέλες (ξύλινες/πλαστικές), τα πλαίσια με τις κηρήθρες, ο μελισσοκομικός εξοπλισμός (μεταλλικά εργαλεία) και τέλος ο ρουχισμός (στολή, γάντια).
Για τις ξύλινες κυψέλες και την απολύμανση κατά του βακτηρίου Melissococcus plutonius ο πιο διαδεδομένος τρόπος είναι η χρήση του φλόγιστρου. Το φλόγιστρο χρησιμοποιείται ως βασική μέθοδος απολύμανσης καθώς με την χρήση της φλόγας σκοτώνονται τα βακτήρια του M. plutonius όπως και άλλοι παθογόνοι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στην εσωτερική επιφάνεια της κυψέλης. Η προεργασία που χρειάζεται πριν την χρήση του φλόγιστρου είναι το ξύσιμο των κεριών και της πρόπολης από τα εσωτερικά τοιχώματα της κυψέλης με την χρήση του ξέστρου. Έπειτα με τη χρήση του φλόγιστρου καίγονται όλες οι εσωτερικές επιφάνειες. Κατά την χρήση της φλόγας είναι σημαντικό να μην καίγεται υπερβολικά το ξύλο αλλά να γίνεται ένα καλό πέρασμα. Η χρήση της φλόγας είναι αποτελεσματική μόνο για ξύλινες κυψέλες. Όσον αφορά τις πλαστικές κυψέλες όπου η χρήση του φλόγιστρου δεν είναι εφικτή μπορεί να εφαρμοστεί εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης ή σε κάποια προτεινόμενα διαλύματα από τους κατασκευαστές. Η προετοιμασία που χρειάζεται είναι ένα διάλυμα χλωρίνης (υποχλωριώδες νάτριο) 0,5% – 1% και βύθισμα της κυψέλης στο διάλυμα για περίπου δέκα λεπτά με ένα τέταρτο. Τέλος ακολουθεί το ξέπλυμα της κυψέλης με άφθονο καθαρό νερό και παραμένουν στην άκρη μέχρι να στεγνώσουν τελείως ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν.
Ένα ακόμα σημαντικό υλικό της κυψέλης που χρήζει αναγκαία απολύμανση και φέρει μεγάλο φορτίο του βακτηρίου είναι τα πλαίσια και οι κηρήθρες. Σε ορισμένα μελίσσια που η μόλυνση είναι αρκετά υψηλή προτείνεται η αποτέφρωση των πλαισίων. Ωστόσο σε πιο ήπιες περιπτώσεις συνιστάται ο βρασμός των πλαισίων μέσα σε καυστική σόδα για την απομάκρυνση όλων των ξένων υλικών, εξαλείφοντας την παρουσία του βακτηρίου.
Τελευταίο στάδιο της απολύμανσης και πολύ σημαντικό είναι η απολύμανση των εργαλείων και των προστατευτικών ρούχων. Θα πρέπει να καθαρίζονται σχολαστικά μετά από κάθε χρήση για να αποφευχθεί η μετάδοση ασθενειών και παρασίτων. Βεβαιωθείτε ότι τα εργαλεία και τα προστατευτικά ρούχα είναι απαλλαγμένα από υπολείμματα και πρόπολη μεταξύ των χρήσεων.
Επίσης σημαντικό να αποστειρώνετε όλο τον εξοπλισμό πριν από την πρώτη χρήση κάθε εποχή ή όταν μετακινείτε εργαλεία από το ένα μελισσοκομείο στο άλλο. Εάν μια από τις κυψέλες σας πεθάνει, αναγνωρίστε την ως μια άλλη σημαντική πηγή για αποστείρωση, ακόμα κι αν η νεκρή κυψέλη δεν ήταν άρρωστη. Το βακτήριο μπορεί να εντοπιστεί πάνω σε μεταλλικές επιφάνειες όπως και στα ρούχα του μελισσοκόμου και αν δεν απολυμανθούν σωστά μπορεί το βακτήριο να μεταδοθεί σε άλλη κυψέλη. Για την αποτελεσματική απολύμανση των μεταλλικών εργαλείων αρκεί η εμβάπτιση του εξοπλισμού σε βραστό νερό, ενώ για τον προστατευτικό ρουχισμό (μάσκες, γάντια, στολές) πρέπει να πλένεται σε υψηλή θερμοκρασία με απορρυπαντικό.
Εν κατακλείδι η Ευρωπαϊκή Σηψιγονία αποτελεί μια σοβαρή απειλή για τις αποικίες μελισσών, αλλά με τη σωστή διαχείριση και απολύμανση του εξοπλισμού, οι μελισσοκόμοι μπορούν να περιορίσουν την εξάπλωση της ασθένειας και να τις διατηρήσουν υγιείς. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η εφαρμογή κατάλληλων μεθόδων θεραπείας και η τήρηση καλών μελισσοκομικών πρακτικών είναι καθοριστικοί παράγοντες για την επιτυχημένη αντιμετώπιση της Ευρωπαϊκής σηψηγονίας.
Εικ.1. Το βράσιμο των πλαισίων και η καύση αποτελούν τα κύρια μέτρα απολύμανσης του μελισσοκομικού υλικού.
