Ανίχνευση τυπικών συμπτωμάτων Ευρωπαϊκής σηψηγονίας και εργαστηριακή ανάλυση
Εμφανίζεται συχνότερα από ότι γενικά πιστεύεται, πολλές φορές όμως περνάει απαρατήρητη, επειδή το ποσοστό μόλυνσης του γόνου είναι μικρό και τα μελίσσια αντιμετωπίζουν το νόσημα χωρίς τη βοήθεια του μελισσοκόμου.
Σημαντική ασθένεια του γόνου, της οποίας η σημασία έχει υποτιμηθεί, επειδή είναι λιγότερο επικίνδυνη από την Αμερικάνικη σηψηγονία. Οφείλεται στο βακτήριο Melissococcus plutonius το οποίο προσβάλει προνύμφες μικρής ηλικίας. Εμφανίζεται συχνότερα από ότι γενικά πιστεύεται, πολλές φορές όμως περνάει απαρατήρητη, επειδή το ποσοστό μόλυνσης του γόνου είναι μικρό και τα μελίσσια αντιμετωπίζουν το νόσημα χωρίς τη βοήθεια του μελισσοκόμου. Μπορεί να εμφανιστεί σε ένα μελίσσι με την υποκλινική του μορφή χωρίς δηλ. ορατά συμπτώματα και στη συνέχεια να υποτροπιάσει. Όταν διαταραχθεί η ισορροπία μεταξύ του βακτηρίου και της εξάλειψής του από τις καθαρίστριες μέλισσες η ασθένεια θα γίνει ορατή από τον μελισσοκόμο. Με λίγα λόγια όταν οι μέλισσες προλαβαίνουν και απομακρύνουν από την κυψέλη τις προσβεβλημένες προνύμφες η μόλυνση διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, το αντίστροφο θα επιφέρει την κατάρρευση του μελισσιού.
Οι προνύμφες των μελισσών συνήθως πεθαίνουν από τη μόλυνση στην ηλικία των 4 έως 5 ημερών, κυρίως πριν σφραγιστεί ο γόνος, πλην όμως οι προνύμφες θα μπορούσαν να πεθάνουν σε όλα τα στάδια της εξέλιξής τους. Οι ενήλικες μέλισσες μπορούν να είναι φορείς του βακτηρίου, αλλά χωρίς να είναι γνωστή καμία επιβλαβής επίδραση σε αυτές τις ίδιες. Τα προσβεβλημένα μελίσσια μπορούν να ανακάμψουν (αυτοθεραπεύονται), αλλά μερικές φορές μόνο περιστασιακά καθώς το μεγαλύτερο μέρος του γόνου, μπορεί ξανά να μολυνθεί οδηγώντας στην αποδυνάμωση και στο θάνατο του μελισσιού.
Οι προνύμφες (συνήθως < 48ωρών) μολύνονται μετά από κατάποση μολυσμένης τροφής με το βακτήριο Melissococcus plutonius. Μετά την κατάποση τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται στο μέσο έντερο της προνύμφης. Ενίοτε οι άρρωστες προνύμφες απομακρύνονται από τις μέλισσες τροφούς. Παρότι το Melissococcus plutonius είναι μη σπορογόνο βακτήριο, μπορεί να επιβιώσει κάτω από δυσμενείς συνθήκες και πιθανόν να παραμείνει μολυσματικό στο κερί για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, είναι λιγότερο ανθεκτικό στην απολύμανση σε σχέση με το Paenibacillus larvae, της Αμερικάνικης σηψηγονίας. Μερικές μολυσμένες προνύμφες επιβιώνουν με επιτυχία και αναδύονται ως ενήλικες οι οποίες με τα μολυσμένα κόπρανά τους συμβάλλουν στη συνέχιση της διάδοσης της νόσου.
Αιτία των εστιών
Η αιτία των εστιών ΕΣ πιστεύεται ότι προκαλείται από διάφορους παράγοντες που αλληλοεπιδρούν ταυτόχρονα. Οι διατροφική ανεπάρκεια που προκαλείται από καιρικές συνθήκες, η κακή χορτονομή (ειδικά η ποιότητα ή η ποσότητα γύρης) και η έλλειψη μελισσών-τροφών ικανών να θρέψουν τις αναπτυσσόμενες προνύμφες μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση εστιών σε ένα μελίσσι. Ορατά συμπτώματα παρατηρούνται συχνά όταν μια περίοδος κακής βοσκής ακολουθείται από την έναρξη μιας ισχυρής νεκταροέκκρισης.
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στις εστίες της ΕΣ, καθώς συχνά θεωρείται ασθένεια που σχετίζεται με το στρες, περιλαμβάνουν:
– Έλλειψη νερού
– Μεταφορά
– Ανοσολογική απόκριση των προνυμφών
– Γενετική
– Άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες
Κλινικά συμπτώματα:
-Ανομοιόμορφος/μη συμπαγής-διάσπαρτος γόνος (όψη μωσαϊκού).
-Βυθισμένα και διάτρητα (σχισμές ή τρύπες) σφραγίσματα.
-Αλλαγή χρώματος των μολυσμένων προνυμφών: από μαργαριταρένιο λευκό χρώμα σε ανοικτό κίτρινο, συχνά συνοδεύεται και από την απώλεια της ευκρίνειας της διάτμησης του σώματος.
-Στη συνέχεια παρατηρείται περαιτέρω αλλαγή χρώματος των μολυσμένων προνυμφών σε καφέ και γκρίζο-μαύρο, οι οποίες ορισμένες φορές μεταβάλλονται σε καστανοκόκκινο λέπι. Το σηψηγονικό αυτό λέπι ξεκολλάει εύκολα από τα τοιχώματα του κελιού (σε αντιδιαστολή με το σηψηγονικό λέπι που σχηματίζει η αμερικάνικη).
-Οι νεκρές προνύμφες εντοπίζονται τις περισσότερες φορές σε ασφράγιστα κελιά (ασφράγιστος γόνος), αλλά ορισμένες φορές και σε σφραγισμένα κελιά.
-Οι νεκρές προνύμφες βρίσκονται σε έκπτωτη θέση στο κελί τους (ανορθωμένες ή κουλουριασμένες γύρω από τα τοιχώματα).
-Από τον νεκρό γόνο αναδύεται ορισμένες φορές μια δυσάρεστη οσμή (οσμή σάπιου ή ξινού).
Εικ.1. Διαφορές μεταξύ Ευρωπαϊκής και Αμερικάνικης σηψηγονίας (από αριστερά προς τα δεξιά)
Πώς να ελέγξετε τις κυψέλες σας
Η διάγνωση που βασίζεται μόνο στην οπτική επιθεώρηση για την ανεύρεση κλινικών συμπτωμάτων θεωρείται αναξιόπιστη. Απαιτείται εργαστηριακή επιβεβαίωση.
Έλεγχος κάθε πλαισίου με γόνο μεμονωμένα, συμπεριλαμβανόμενου και του σφραγισμένου, για την παρουσία συμπτωμάτων που περιεγράφηκαν παραπάνω. Χρήση του «σπιρτόξυλου» για τη διαφοροποίηση της ευρωπαϊκής από την αμερικάνικη σηψηγονία. Στην αμερικάνικη, η κολλώδης μάζα του γόνου σχηματίζει νήμα, ενώ στην ευρωπαϊκή όχι. Αν παρόλα αυτά σχηματιστεί, αυτό θα πρέπει να είναι σε μήκος μικρότερο του ενός εκατοστού.
Μέτρα πρόληψης της ασθένειας :
-Εφαρμογή ορθών μελισσοκομικών πρακτικών καθώς και σωστού ελέγχου προφύλαξης από τη βαρρόα.
-Προσοχή κατά την εισαγωγή στο μελισσοκομείο ξένου γενετικού υλικού (π.χ. αγορά παραφυάδων, σύλληψη αφεσμών), μελισσοκομικών προϊόντων και υλικού αγνώστου προέλευσης.
-Την πρόληψη λεηλασιών.
-Την τακτική επιθεώρηση των μελισσιών, ιδιαίτερα του γόνου.
-Την τακτική ανανέωση των κηρηθρών (το ένα τρίτο θα πρέπει να ανανεώνεται κάθε χρόνο).
Σε περίπτωση εμφάνισης εστιών σε μελίσσια μικρής δυναμικότητας:
Εξαλείψτε τα έντονα προσβεβλημένα μελίσσια με εμφανή κλινικά συμπτώματα. Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές εξάλειψης (της νόσου), και παρακάτω παρατίθεται ένα παράδειγμα:
-Σφραγίστε ερμητικά την είσοδο της κυψέλης το βράδυ, όταν όλες οι μέλισσες είναι εντός κυψέλης.
-Χρησιμοποιείστε κάποιο σκεύασμα μέχρι να πεθάνουν όλες οι μέλισσες.
-Αφαιρέστε τα πλαίσια με προσοχή.
-Το ξύλινο υλικό μπορεί να εμβαπτιστεί σε ζεστό νερό και 3-5% καυστική σόδα (υδροξείδιο του νατρίου) ή να απολυμανθεί με τη χρήση φλόγιστρου.
-Συγκεντρώστε τις νεκρές μέλισσες και το μολυσμένο υλικό, αφού βεβαιωθείτε ότι οι μέλισσες δε θα έχουν πρόσβαση σε αυτό και καταστρέψτε το ιδανικά (με καύση) το συντομότερο δυνατό.
-Ακολούθως θα πρέπει να επιθεωρούνται τακτικά για να εντοπιστούν εγκαίρως πιθανές νέες εστίες της νόσου. -Απολυμάνετε υλικό που έχει έρθει σε επαφή με αποικίες που νοσούν (π.χ. μελισσοκομικό ξέστρο).
Εικ.2. Φλόγιστρο, το αποτελεσματικό μέσο απολύμανσης.
