Επαρκή τροφοδότηση σε παραφυάδες και μελισσοσμήνη

Οι μέλισσες χρειάζονται μια ισορροπημένη διατροφή με υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και μέταλλα για να εκτελέσουν τις ζωτικές τους λειτουργίες όπως η αναπαραγωγή, επικονίαση, παραγωγή μελιού. Ωστόσο, η προσβασιμότητα των φυσικών πηγών τροφής για τις μέλισσες, όπως το νέκταρ και η γύρη, μειώνεται λόγω της απώλειας οικοτόπων, της χρήσης εντομοκτόνων και της κλιματικής αλλαγής. Συνολικά, μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή είναι απαραίτητη για την υγεία και την παραγωγικότητα των μελισσών και είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ισχυρών και υγιών αποικιών μελισσών. Η χρήση τεχνητής τροφής έχει προκαλέσει ανησυχίες μεταξύ των μελισσοκόμων σχετικά με τα πιθανά μακροπρόθεσμα προβλήματα στην υγεία και τη συμπεριφορά των μελισσών. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι οι μέλισσες που τρέφονται με  τεχνητή τροφή μπορεί να έχουν μειωμένη ανοσοποιητική λειτουργία, αλλαγή στο μικροβίωμα και αλλαγές συμπεριφοράς.

Η διατροφή μιας μέλισσας αποτελείται κύρια από νέκταρ, γύρη και νερό. Το νέκταρ αποτελεί την κύρια πηγή υδατανθράκων για τις μέλισσες και συλλέγεται από τα λουλούδια μετατρέποντάς το σε μέλι. Οι μέλισσες χρησιμοποιούν το μέλι για ενέργεια και είναι επίσης μια απαραίτητη πηγή τροφής για το χειμώνα, όταν το νέκταρ είναι ανεπαρκές. Η γύρη είναι προϊόν που συγκεντρώνουν οι μέλισσες από διάφορα λουλούδια. Είναι η πλουσιότερη φυσική τροφή σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, αμινοξέα, ένζυμα και άλλα συστατικά. Οι μέλισσες χρειάζονται πρωτεΐνη για να φτιάξουν και να διατηρήσουν το σώμα τους, συμπεριλαμβανομένων των μυών, των αδένων και των αναπαραγωγικών οργάνων τους. Το νερό είναι επίσης απαραίτητο στοιχείο της διατροφής μιας μέλισσας, καθώς το χρειάζονται για να αφομοιώσουν την τροφή τους και να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία της κυψέλης. Εκτός από το νέκταρ, τη γύρη και το νερό, οι μέλισσες χρειάζονται επίσης μια ποικιλία μικροθρεπτικών συστατικών, συμπεριλαμβανομένων βιταμινών, μετάλλων και λιπαρών οξέων. Αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά μπορούν να ληφθούν από διάφορες πηγές, όπως η γύρη, το μέλι καθώς και από άλλα φυτικά υλικά. Η συμπληρωματική σίτιση με εφεδρική γύρη ή σιρόπι ζάχαρης μπορεί επίσης να είναι απαραίτητη σε περιόδους περιορισμένης προσβασιμότητας νέκταρ και γύρης.

Ενώ οι μέλισσες υπολογίζουν κυρίως σε φυσικές πηγές νέκταρ και γύρης για τη διατροφή τους, η τεχνητή τροφή μπορεί είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους μελισσοκόμους σε περιόδους ανάπτυξης, αποτυχίας ή έλλειψης πηγών τροφής, προσθέτοντας φρέσκα θρεπτικά συστατικά  στα μελίσσια τους. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λαμβάνετε μέτρα προστασίας, επιλέγοντας τους κατάλληλους τρόπους όταν ταΐζετε τις μέλισσες με τεχνητή τροφή, καθώς μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την παραγωγικότητα των μελισσών εάν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά.

Η επαρκής  τροφοδοσία σε παραφυάδες  και σε μελισσοσμήνη θεωρούνται  βασικοί χειρισμοί  ενός  μελισσοκόμου συμβάλλοντας στην ανάπτυξη  και  αντίστοιχα στην επιβίωση τους.
 
Γενικότερα  η τροφοδότηση συμβάλει:
– Στην εξασφάλιση τροφών για την διαχείμασή τους
– Στην διέγερση της βασίλισσας για ωοτοκία
– Στην εξασφάλιση αποθεμάτων αρχές της άνοιξης όταν έχουν μάλιστα και τη μεγαλύτερη κατανάλωση τροφών
– Στην εξασφάλιση τροφής σε περίπτωση απώλειας των συλλεκτριών μελισσών από δηλητηρίαση
– Στη χορήγηση φαρμάκων
– Στη βασιλοτροφία
– Στο σχηματισμό παραφυάδων

Τροφοδότηση για την αποφυγή λιμοκτονίας στο τέλος του χειμώνα.

Σε πολλές περιοχές τα μελίσσια ξεκινούν να εκτρέφουν γόνο από τα μέσα του χειμώνα ενώ σε άλλες δεν σταματούν καθόλου. Ο γόνος είναι καθοριστικός για το μελίσσι αυτή την περίοδο και γι΄ αυτό  δεν θα πρέπει να λείπουν οι τροφές. Σε αντίθετη περίπτωση αν τα αποθέματα τελειώσουν και οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν τη συλλογή, τέτοια μελίσσια θα λιμοκτονήσουν. Η καταλληλότερη τροφή αυτή την περίοδο είναι η ζαχαρόπιτα αλλά πάντα κοντά στη μελισσόσφαιρα.

Τροφοδότηση για την αποφυγή λιμοκτονίας στα μέσα της Άνοιξης.

Μεγάλη αύξηση του πληθυσμού του μελισσιού σημαίνει ταχεία αύξηση του αριθμού των τροφών μελισσών. Μερικές φορές ο ρυθμός ανάπτυξης των αποικιών ξεπερνά τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους, με αποτέλεσμα οι μέλισσες να καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος ή το σύνολο των αποθεμάτων τους. Αυτό ισχύει τόσο για το αποθηκευμένο μέλι όσο και για την αποθηκευμένη γύρη καθώς αναπτύσσονται σε γόνο με γοργούς ρυθμούς. Την Άνοιξη όταν τα μελίσσια βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη η πείνα είναι ένας από τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι αποικίες μελισσών λόγω μακρών περιόδων αναζήτησης τροφής και μη έγκαιρης σίτισης που είναι κυρίως υδατάνθρακες. Αυτός είναι ο κύριος λόγος θνησιμότητας των αποικιών εκείνη την περίοδο. Η πείνα μπορεί να είναι ο λόγος που επηρεάζει τις αλλαγές συμπεριφοράς καθώς η έλλειψη τροφής στις νέες εργάτριες μπορεί να επηρεάσει τη διάρκεια ζωής του πληθυσμού.

Διεγερτική τροφοδότηση

Η διεγερτική τροφοδοσία έχει σαν στόχο να επιταχύνει ή να διατηρήσει σταθερά την ωοτοκία της βασίλισσας όταν μάλιστα η ανθοφορία είναι πολύ περιορισμένη. Ο ρυθμός της ωοτοκίας επηρεάζεται από τις τροφές που εισέρχονται στην κυψέλη άσχετα από το αν υπάρχουν αποθέματα ή όχι. Στις αρχές της άνοιξης η ακόμη πολλές φορές και στα μέσα του καλοκαιριού όταν οι εισροές τροφών στην κυψέλη είναι περιορισμένες επηρεάζεται η ωοτοκία της βασίλισσας. Διεγερτική τροφοδότηση γίνεται:

–Την άνοιξη ένα μήνα περίπου πριν από κάποια κύρια ανθοφορία και σε περίοδο ξηρασίας ιδιαίτερα μάλιστα όταν επέρχεται από   απότομη παύση νεκταροέκκρισης.

-Το φθινόπωρο μετά τον τρύγο για να κρατήσουμε την ωοτοκία σε υψηλά επίπεδα. Για να έχει όμως αποτέλεσμα η διεγερτική τροφοδοσία θα πρέπει να συνοδεύεται και από αποθέματα γύρης. Στην περίπτωση που κρίνονται μη ικανοποιητικά τότε θα πρέπει να χορηγείται στα μελίσσια γυρεόπιττα με μικρά όμως οφέλη, αν δεν εισέρχεται έστω και σε μικρές ποσότητες νωπή γύρη από το περιβάλλον.

Τροφοδότηση μελισσιών
 
Τροφοδότηση με μέλι
– Κηρήθρες με μέλι (απολεπίζονται)
– Αραιωμένο μέλι (1:3 μέλι/νερό) σε κοινούς εσωτερικούς τροφοδότες
 
Πλεονεκτήματα -προφυλάξεις
– Το μέλι είναι η καλύτερη τροφή (ειδικότερα σε περίπτωση λιμοκτονίας)
– Το ρευστό μέλι προκαλεί λεηλασία
– Δεν τροφοδοτείται σε υψηλές θερμοκρασίες
– Πριν δοθεί, θερμαίνεται στους 70ο για 5 λεπτά (αποφυγή μετάδοσης ασθενειών)
– Το αραιωμένο μέλι δίνεται τις απογευματινές ώρες
 
Τροφοδότηση με σιρόπι
 
– Μείωση αποθεμάτων , λιμοκτονία
– Αύξηση επιτυχίας κάποιας επέμβασης (βασιλοτροφία, συνένωση, εισαγωγή βασίλισσας)
– Διέγερση της ωοτοκίας, εκτροφής γόνου και κτίσιμο κηρηθρών
– Χλιαρό σιρόπι 60%
– Το σωστά ωριμασμένο σιρόπι πρέπει να έχει περιεκτικότητα σε υγρασία περίπου 18%. Το σιρόπι που δεν έχει ωριμάσει σωστά θα υποστεί ζύμωση και θα επηρεάσει αρνητικά τις μέλισσες.
 
           
Σιρόπι για διεγερτική τροφοδοσία
– ¼ του λίτρου, καθημερινά για 15 ημέρες με σιρόπι 1:1
– Για διέγερση της ωοτοκίας όταν έχει σταματήσει η νεκταροέκκριση και περιορίζεται ο γόνος.
30 ημέρες πριν την εκμετάλλευση της κύριας ανθοφορίας, σημαντικό να έχουν δημιουργηθεί αποθέματα στο μελίσσι.
 
Προϋποθέσεις:
– Παρουσία γύρης ή υποκατάστατου
– Παρουσία καλοκτισμένων κηρηθρών κοντά στη γονοφωλιά
– Νεαρή και παραγωγική βασίλισσα
– Δυνατά μελίσσια
– Να αποφεύγεται σε χαμηλές θερμοκρασίες
 
Τροφοδότηση με ζαχαροζύμαρο
 
– Για διέγερση και όχι δημιουργία αποθεμάτων τροφής
– Για συντήρηση του μελισσιού
– Για δημιουργία μεγάλων πληθυσμών
 
Προφυλάξεις:
1 κιλό μέλι θερμαίνεται και ζυμώνεται με 2,5 κιλά ζάχαρη
Μετάδοση ασθενειών (χρησιμοποιούμε μόνο το δικό μας μέλι)
Όχι τις εποχές αποθήκευσης μελιού για τρύγο
Δε συνιστάται η προσθήκη νερού (πετρώνει)
Η γλυκόζη εμπορίου περιέχει δεξτρόζες (είναι άπεπτες)
 
Γενικά
Οι τροφοδοσίες των μελισσιών πριν ή κατά τη διάρκεια των μελιτοεκκρίσεων
 
Τι πρέπει να γνωρίζουμε:
-Το σιρόπι, η ισογλυκόζη όταν χορηγούνται στα μελίσσια  την περίοδο που συλλέγουν ή αποθηκεύουν μέλι ενσωματώνονται στο μέλι υποβαθμίζουν την ποιότητα, και νοθεύουν το προϊόν.
-Η τροφοδότηση με σιρόπι στο διάστημα της ανθοφορίας είναι μορφή νοθείας η οποία εύκολα διαπιστώνεται από τα χημικά χαρακτηριστικά του προϊόντος.
 
Τι κάνουμε
-Αποφεύγονται οι τροφοδοτήσεις των μελισσιών την περίοδο που τα μελίσσια αποθηκεύουν μέλι.
-Η τροφοδότηση των μελισσιών να σταματά τουλάχιστον ένα μήνα πριν την αναμενόμενη ανθοφορία
-Σε περίπτωση αμφιβολίας για την ποιότητα του μελιού να αποστέλλεται δείγμα για ανάλυση HMF και διαστάσης στα εργαστήρια της χώρας.