Αποφυγή θέρμανσης διαλυμάτων ζάχαρης πάνω από την θερμοκρασία του πόσιμου νερού
Σημαντικός κανόνας στην μελισσοκομία είναι να διασφαλίζεται ότι τα διαλύματα ζάχαρης δεν θερμαίνονται ποτέ πάνω από τη θερμοκρασία «νερού βρύσης».
Η αναζήτηση τροφής των μελισσών για νέκταρ και γύρη, καθημερινά γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Οι παρατεταμένες ξηρασίες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν περιορισμένη νεκταροέκκριση εντείνουν αυτή την κατάσταση και κάνουν την παρουσία του μελισσοκόμου όλο και πιο αναγκαία για τεχνητή τροφοδοσία. Συχνά, οι μελισσοκόμοι συμπληρώνουν τη διατροφή των μελισσών παρέχοντας διαλύματα ζάχαρης σε περιόδους όπου οι φυσικές πηγές νέκταρος είναι περιορισμένες, αλλά και απαραίτητες για την σωστή ανάπτυξη του μελισσιού όπως νωρίς την άνοιξη, μέσα καλοκαιριού ή αργά το φθινόπωρο. Ωστόσο, η παρασκευή αυτών των διαλυμάτων ζάχαρης απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, κυρίως όσον αφορά τη θερμοκρασία στην οποία θερμαίνεται το διάλυμα. Ένας σημαντικός κανόνας στη μελισσοκομία είναι να διασφαλίζεται ότι τα διαλύματα ζάχαρης δεν θερμαίνονται ποτέ πάνω από τη θερμοκρασία «νερού βρύσης».
Όταν η ζάχαρη διαλύεται σε νερό για την παρασκευή σιροπιού, συχνά χρησιμοποιείται η θερμότητα για την επιτάχυνση της διαδικασίας. Η θέρμανση των διαλυμάτων ζάχαρης σε θερμοκρασία μεγαλύτερη από το νερό της βρύσης (π.χ. 40°C) μπορεί να προκαλέσει χημικές αντιδράσεις δημιουργώντας επιβλαβή παραπροϊόντα. Σε υψηλότερες θερμοκρασίες, μπορεί να σχηματίσει ενώσεις όπως είναι η υδροξυμεθυλοφουρφουράλη (HMF), η οποία σε μικρές ποσότητες δεν αποτελεί πρόβλημα για τον άνθρωπο όμως για τις μέλισσες είναι εξαιρετικά τοξική. Μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και ελάχιστες συγκεντρώσεις, μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση της διάρκειας ζωής των μελισσών και κατ΄ επέκταση του πληθυσμού τους. Επιπλέον, η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία μπορεί να υποβαθμίσει το διάλυμα, αλλοιώνοντας τη μοριακή δομή του και μειώνοντας τη θρεπτική του αξία.
Η μείωση της θρεπτικής αξίας ενός διαλύματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην υγεία των μελισσών ως πηγή ενέργειας, όταν έξω στην φύση η έκκριση νέκταρος είναι περιορισμένη. Οπότε, γίνεται αμέσως κατανοητό πως ένα υποβαθμισμένο διάλυμα μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό και σε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι επιπτώσεις στην άμυνα του οργανισμού των μελισσών, ευνοούν την ανάπτυξη διάφορων ασθενειών και παρασίτων μέσα στην κυψέλη π.χ. (ιώσεις, μύκητες, βακτήρια, κ.α.) με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αναπτύξουν τους φυσικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης των ασθενειών. Επίσης, η τοξικότητα της υδροξυμεθυλοφουρφουράλης (HMF) διαταράσσει το πεπτικό σύστημα των μελισσών, το διατροφικό στρες, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μείωση του πληθυσμού, της παραγωγικότητας, και στην χειρότερη περίπτωση θνησιμότητα των αποικιών. Παρόλα αυτά, εκτός από τις άμεσες τοξικές επιδράσεις της HMF, η υπερθέρμανση των διαλυμάτων ζάχαρης μπορεί να αλλοιώσει τη γεύση και την υφή του διαλύματος, καθιστώντας το έτσι λιγότερο ελκυστικό. Πιθανά, οι μέλισσες αρνούνται να καταναλώσουν το συμπλήρωμα διατροφής, γεγονός που μειώνει τα απαραίτητα αποθέματα ενέργειας που αποτελούν τροχοπέδη επιβίωσης σε περιόδους έλλειψης νέκταρος.
Βέλτιστες πρακτικές για την προετοιμασία διαλυμάτων προς τροφοδοσία
Για να δημιουργήσετε ένα σιρόπι το οποίο θα είναι ασφαλές για τις μέλισσες, χρειάζεται να εφαρμόσετε βέλτιστες πρακτικές κατά την προετοιμασία των διαλυμάτων ζάχαρης. Πρώτα απ’ όλα, το νερό που χρησιμοποιείτε για τη διάλυση της ζάχαρης πρέπει να είναι ζεστό (χλιαρό) αλλά ποτέ καυτό. Η χρήση βραστού νερού και η αναθέρμανση διαλυμάτων ζάχαρης που έχουν ήδη παρασκευαστεί μειώνουν την ποιότητα του διαλύματος και δημιουργούν προβλήματα στην υγεία των μελισσών.
Εάν χρειάζεται να ζεστάνετε ελαφρώς το διάλυμα τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε θερμόμετρο για να παρακολουθείτε στενά τη θερμοκρασία διασφαλίζοντας ότι η θερμοκρασία παραμένει κάτω από το όριο που μπορεί να προκαλέσει υποβάθμιση της ζάχαρης. Επίσης, για να αποφύγετε την θέρμανση του διαλύματος μπορείτε να το αποθηκεύσετε σε δεξαμενή μαύρου χρώματος (αύξηση θερμοκρασίας από τον ήλιο) να το αναδεύσετε καλά, να αφήσετε ένα μικρό κενό στο χείλος της προκειμένου κατά τη διάρκεια μεταφοράς στο μελισσοκομείο να διαλυθούν και οι τελευταίοι κόκκοι ζάχαρης. Τέλος, είναι θεμιτό να παρασκευάζετε τα διαλύματα ζάχαρης στις ποσότητες που χρειάζεστε για να εξασφαλίζετε τη φρεσκάδα τους. Σε περίπτωση που σας έχει περισσέψει αρκετό σιρόπι φροντίστε να το χρησιμοποιήσετε σύντομα ή να το αποθηκεύσετε σε σκιερό μέρος όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες μειώνοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης μούχλας ή άλλους επιβλαβείς μολυσματικούς παράγοντες που θέτουν σε επιπλέον κίνδυνο τις μέλισσές σας. Οι καλές πρακτικές που αναφέρθηκαν δεν είναι απλώς μερικές εμπειρικές συμβουλές, αλλά είναι πρακτικές που αντικατοπτρίζουν την ευημερία των μελισσών και των οικοσυστημάτων που υποστηρίζουν.
