Αφαίρεση γόνου

Τα τελευταία χρόνια, η ανοχή στα ακαρεοκτόνα έχει καταστεί μείζον πρόβλημα στον έλεγχο των πληθυσμών των ακάρεων. Επόμενα όλο και περισσότεροι επιστήμονες στρέφονται στην ανεύρεση νέων μεθόδων. Μεγάλο βάρος δίνεται σε μεθόδους που θα διασφαλίσουν την υγεία των μελισσών και την μειωμένη προσβολή από βαρρόα, πριν ακόμα τα μελισσοσμήνη μπουν στη χειμερινή περίοδο. Οι περισσότερες απώλειες σημειώνονται κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου και συνδέονται στενά με τα υψηλά επίπεδα προσβολής από βαρρόα κατά τη διάρκεια της σεζόν. Για να αποφευχθούν σοβαρές ζημιές των μελισσιών λόγω υπερβολικής προσβολής από βαρρόα, πολλοί μελισσοκόμοι καταφεύγουν στη χρήση χημικών φαρμάκων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα μελίσσια τους, χρήση η οποία αφενός σηματοδοτεί τη διακοπή συγκομιδής του μελιού, αφετέρου προυποθέτει συνεχή παρατήρηση για το χρόνο αποδέσμευσης, ώστε να μην ανιχνευθούν υπολείμματα σε προϊόντα της κυψέλης.Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η εποχιακή διακοπή του γόνου λαμβάνει χώρα συνήθως κατά την περίοδο σμηνουργίας και έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων προσβολής από βαρρόα κατά τη χειμερινή περίοδο ακόμη και χωρίς την εφαρμογή φαρμάκων. Αξιόπιστα και υψηλά ποσοστά αποτελεσματικότητας επιτυγχάνονται σε μελίσσια με λιγότερο ή καθόλου γόνο. Επομένως η απομάκρυνση του γόνου μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη βελτίωση αποτελεσματικότητας της θεραπείας αλλά και τον περιορισμό αύξησης του βαρρόα σε περιόδους κύριας αναπαραγωγής.
Στο παρελθόν έχουν γίνει σημαντικές επενδύσεις για την ανάπτυξη χρήσης χημικών ουσιών, δεδομένου ότι οι επιδράσεις τους ήταν και γρήγορες και εμφανείς στην αρχή.
Δυστυχώς, η μη συστηματική και η υπερβολική χρήση αυτών των φαρμάκων οδήγησε με τη σειρά της, στην εξίσου γρήγορη αύξηση της ανοχής των ακάρεων, οδηγώντας τους μελισσοκόμους σε μια δίνη υπερβολικής χρήσης. Παράλληλα, προέκυψε μια εναλλακτική που ήταν περισσότερο εναρμονισμένη με τη βιολογία, την προστασία του περιβάλλοντος και την ασφάλεια των προϊόντων που παράγονται από τις μέλισσες. Επιστήμονες ανέπτυξαν μεθόδους θεραπείας χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών. Η αποτελεσματική μείωση των ακάρεων μπορεί να επιτευχθεί με μεθόδους «απομάκρυνσης του γόνου» και είναι ιδιαίτερα ελκυστικές για τους μελισσοκόμους που στοχεύουν να ενσωματώσουν φυσικές μεθόδους στην πρακτική ελέγχου του βαρρόα. Για παράδειγμα, παγιδεύοντας τα ακκάρεα σε πλαισιοκηρήθρα χωρίς καμία χρήση χημικών, οι μελισσοκόμοι είναι σε θέση να αφαιρέσουν ένα σημαντικό μέρος των ακάρεων ενός μελισσιού όποτε χρειάζεται, ακόμη και κατά τη ροή του νέκταρ.
Παρακάτω περιγράφονται με λεπτομέρεια οι τεχνικές παγίδευσης των ακκάρεων:
• Η τεχνική παγίδευσης του γόνου εφαρμόζεται με δύο διαφορετικές μεθόδους: τον κλασική και την απλοποιημένη. Στην κλασική, η βασίλισσα εγκλωβίζεται σε άδεια κηρήθρα εντός πλαισιοθήκης για την παραγωγή περιορισμένου ανοιχτού γόνου. Μετά από 9 ημέρες, αντικαθήσταται από άλλη άδεια κηρήθρα, και μετατοπίζεται στον εμβρυοθάλαμο ενεργώντας ως παγίδα για τα ακάρεα. Την 18η ημέρα, η πρώτη πλέον σφραγισμένη κηρήθρα γόνου αφαιρείται από την κυψέλη, καθώς τη θέση της πήρε η δεύτερη κηρήθρα ανοιχτού γόνου ενώ η βασίλισσα εγκλωβίστηκε στην τρίτη άδεια κηρήθρα. Η βασίλισσα τελικά ελευθερώνεται την 27η ημέρα, όταν το 2ο πλαίσιο κλειστού γόνου απομακρύνεται από την κυψέλη. Η τρίτη κηρήθρα παραμένει μέχρι την 35η ημέρα όταν και απομακρύνεται με τη σειρά της. Καμία χημική επέμβαση δεν εφαρμόζεται με αυτήν την μέθοδο.
Για την απλοποιημένη μέθοδο η βασίλισσα επίσης εγκλωβίζεται σε πλαισιοθήκη η οποία όμως παραμένει εκεί για 20 ημέρες. Την 20η ημέρα η κηρήθρα γεμάτη με σφραγισμένο γόνο απομακρύνεται από την κυψέλη και η βασίλισσα εγκλωβίζεται σε κλουβάκι για 5 ημέρες, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο τη γέννα της βασίλισσας στις υπόλοιπες κηρήθρες. Την 25η ημέρα τελικά, καθώς δεν υπάρχει πλέον κηφηνόγονος, η βασίλισσα απελευθερώνεται και ακολουθεί εφαρμογή με οξαλικό οξύ 4,2%, (5 ml/πλαίσιο)
Η δημιουργία νέων μελισσιών από τους γόνους που αφαιρούνται σταδιακά «συλλέκτες γόνου» αποτελεί ένα άλλο θετικό χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης μεθόδου εάν η προσβολή του γόνου δεν είναι πολύ μεγάλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι ένας καλός και εύκολος τρόπος δημιουργίας νέων μελισσιών κατά τη διάρκεια εφαρμογής του. Είναι δυνατό να συλλεχθούν τα πλαίσια γόνου που αφαιρέθηκαν από πολλά διαφορετικά μελίσσια την ίδια χρονική περίοδο. Ωστόσο, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο κύριος στόχος της αφαίρεσης κηρηθρών γόνου για τη θεραπεία του βαρρόα είναι η αφαίρεση των αναπαραγωγικών ακάρεων μέσα στα κελιά. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο μετά την εκκόλαψη του γόνου να γίνει εφαρμογή με οξαλικό οξύ 4,2% με ενστάλαξη καθώς πλέον όλα τα βαρρόα είναι εκτεθιμένα πάνω στις ενήλικες μέλισσες με την προυπόθεση πάντα οι εκολαπτόμενες μέλισσες να μην είναι εξασθενημένες και κατεστραμένες. Ακολουθεί η εισαγωγή γονομοποιημένης βασίλισσας με το ειδικό κλουβάκι εισαγωγής. Σε διαφορετική περίπτωση το λιώσιμο των κηρηθρών αποτελεί μονόδρομο.

• Η δεύτερη μέθοδος αφορά την ολική απομάκρυνση του γόνου, όταν δηλαδή αφαιρείται μέρος ή όλος ο γόνος ενός μολυσμένου μελισσιού, παρασύροντας μαζί του ένα σημαντικό μέρος των ακάρεων που υπάρχουν, ενώ τα εναπομείναντα εκτίθενται σε θεραπεία. Στην περίπτωση που αφήνετε ένα πλαίσιο με ανοιχτό γόνο αυτό θα λειτουργήσει ως παγίδα για τα περισσότερα ακκάρεα που βρίσκονται επάνω στις ενήλικες μέλισσες. Στην συνέχεια αφαιρείται και καταστρέφεται με τα παγιδευμένα βαρρόα. Από την άλλη πλευρά, εάν τα πλαίσια που απομακρύνονται είναι αρκετά υγιή και θέλετε να αυξήσετε τον αριθμό των μελισσιών σας, οι συλλέκτες γόνου θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στην κατεύθυνση αυτή. Κάθε συλλέκτης γόνου θα απαρτίζεται από 18–19 κηρήθρες γόνου (που αντιστοιχούν σε μία διώροφη κυψέλη, π.χ. τύπου Langstroth) και μία ή δύο κηρήθρες μέλι. Ο μεγάλος αριθμός των νεοεμφανιζόμενων νεαρών μελισσών αποτελούν το θεμέλιο για γρήγορη ανάπτυξη. Τα πλαίσια γόνου που αφαιρούνται θα χρειαστούν μερικές μέλισσες για την φροντίδα τους, επομένως πρέπει να αφήσετε περίπου 300 μέλισσες ανά πλαίσιο γόνου, οι οποίες επαρκούν για να εξασφαλιστεί η σωστή φροντίδα τους. Φυσικά, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι η παλιά βασίλισσα δεν θα μεταφερθεί στη νέα κυψέλη συλλογής γόνου, καθώς το μελίσσι χωρίς γόνο θα χανόταν χωρίς αυτήν! Οι συλλέκτες γόνου θα χρειαστούν μια καλή και νέα βασίλισσα για να ευημερήσουν. Υπάρχουν διάφορες δυνατότητες για να αποκτήσει βασίλισσα. Μπορείτε να εισαγάγετε μια γονιμοποιημένη ή απλώς να επιτρέψετε στις μέλισσες του συλλέκτη να περιποιηθούν ένα βασιλικό κελί από τον ελάχιστο γόνο που υπάρχει. Οπωσδήποτε εφαρμογή με κάποιο από τα οργανικά οξέα κρίνεται απαραίτητο για την απρόσκοπτη ανάπτυξη του σμήνους.
Συμπεραίνουμε ότι μία εφαρμογή από τις προαναφερθέντες μεθόδους τεχνητής διακοπής του γόνου μπορεί να συμβάλει σημαντικά σε έναν αποτελεσματικό έλεγχο του βαρρόα και το σημαντικότερο, στην παραγωγή προϊόντων που πληρούν τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας τροφίμων.